Nee Mostafa, dit is hem niet.

Beste Mostafa Halil,

in de afgelopen twee dagen heb ik talloze malen je bericht "Dit is hem dan" langs zien komen op social media. Toen ik je bericht las gebeurden er eigenlijk twéé dingen met me: ik werd eerst enorm geraakt door het immens scherpe en sterke beeld dat de vader op de foto uitstraalde, zoals vrijwel iedereen denk ik. En er gebeurde ook iets anders: ik werd boos, erg boos.

Boos op jou. Maar niet alleen jou. Naast jouw plaatje heb ik ook andere plaatjes langs zien komen, met oproepen erbij van ruwweg dezelfde strekking: het is wreed, inhumaan om deze man als een "gelukszoeker" te zien, hem af te schrijven als iemand die we moeten weren. Iemand waar we bang voor moeten zijn. Ik ben het namelijk volledig eens met jouw boodschap.

Maar niet met iets anders. Het vluchtelingendebat werkt op dit moment enorm polariserend. Op dit moment worden er óók berichten geshared over dit onderwerp met een totaal tegengestelde strekking. Waarschijnlijk is dat ook je opzet geweest: die tendens proberen te beteugelen. En terecht, wat mij betreft.

Maar op dit moment dreigt er een beetje een sfeer te ontstaan waarin ik me niet meer thuisvoel. Een sfeer waarin een knooppunt in onze geschiedenis dat misschien een kruispunt, misschien een viersprong of zelfs een vijfsprong is, wordt gepresenteerd als een T-splitsing: je kunt hard naar links, of hard naar rechts. Een sfeer waarin een kritische blik op het vluchtelingenvraagstuk wordt afgedaan als een bocht naar dat harde rechts. "Laten we nou niet zo negatief zijn".

Als mensen ergens van houden, zijn het plaatjes, beelden. Daarom is de infographic zo populair. Plaatjes zijn kort, maar krachtig. Jouw plaatje speelt voor heel veel mensen in op hele sterke emoties. Natuurlijk is die man geen gelukszoeker, dat weten we vrijwel zeker. Maar een foto vertelt niet altijd meer dan duizend woorden. Het vluchtelingenprobleem is complex. Wie laten we binnen, en wie niet? En waarom laten we bepaalde mensen niet binnen? Hoe zit het met IS-strijders? Dit zijn legitieme vragen die op dit moment bestaan.

Want bijvoorbeeld Judith Sargentini van GL beweerde een tijdje terug al op voorhand dat die er niet tussen zouden zitten. Dat dat "stemmingmakerij" was. Niet lang daarna werden de eerste twee IS'ers al in Italië opgepakt. Dat is de keerzijde van idealisme, en optimisme. Van het goede in de mens uit willen gaan leidt óók tot problemen.

Er zijn namelijk heel veel mensen zoals ik die zich ergens in het grijze gebied tussen links en rechts bevinden. Mensen die menselijk willen blijven én kritisch. En er sluipt een groot gevaar in jouw soort berichten. Je kunt namelijk die mensen niet sneller onder de vleugels van Wilders krijgen dan door hun legitieme angsten, bezorgdheden en behoefte aan betrokkenheid in de besluitvorming af te doen als een soort azijnzeikerij tegen de legitieme vluchteling. Tegen die anonieme man.

Nee Mostafa, dit is hem niet. Laten we het beste doen voor hem en zijn lotgenoten wat we kunnen. Maar laten we ook vooral zorgvuldig blijven, juist nu. Want eerlijk gezegd Mostafa, moest je dat nou werkelijk 'aantonen' met je bericht? Dat deze man géén gelukszoeker is? Dat is nogal een open deur. En als we simpele beeldvorming graag aanpakken bij het "guurrechtse" kamp in deze discussie, laten we dan ook de hand in eigen boezem steken wat jouw bericht betreft. Het is een grimmige, intense waarheid, maar de waarheid van deze man sluit bepaalde "less convenient truths" niet uit.

Het beste proberen te doen is een morele verplichting die we hebben. Maar onze complexe wereld is niet terug te brengen tot een Kinderen-voor-Kinderen-liedje. Een goede, eerlijke infographic, dat zou ik liever zien. Want dat hij het niet is wist ik al.

De eerste vlucht (aan het front) van de DH.2 in 1915 was bepaald geen succes: het eerste ingezette vliegtuig werd neergeschoten, waarbij de piloot gedood werd en het vliegtuig ook nog eens in handen viel van de Duitsers die het met succes wisten te repareren. Pas in 1916 werden de eerste squadrons van het RFC (Royal Flying Corps) bemand en werd de DH.2 in grote getale ingezet.

Replica van de DH.2

De gevreesde Fokker Scourge bleek te keren. Dat had veel te maken met de voordelen van de bouw van dit vliegtuig. Een zogeheten pusher-configuratie heeft als voordeel dat het vliegtuig korter kan zijn dan een tractor-configuratie (met de propeller vooraan). Een tweedekker kan bovendien bij hetzelfde vermogen meer lift genereren. De kortere vleugelbreedte zorgt bovendien voor grotere manoeuvreerbaarheid.

De controls van de DH.2 waren behoorlijk gevoelig, in de eerste periode had dit vliegtuig ook wel de bijnaam "The Spinning Incinerator". Maar gaandeweg leerden piloten er goed mee om te gaan en bleek de DH.2 door manoeuvreerbaarheid, draaisnelheid en stijgsnelheid de gevreesde Eindeckers de baas. Het hoogtepunt van de carrière van de DH.2 was rond de Slag om de Somme, waarin 44 vijandelijke vliegtuigen werden neergehaald in 774 gevechten.

Lewis Gun

Panmagazijn voor de Lewis Gun

Het vliegen van de DH.2 was een drukke taak: naast het vliegen en richten moest de piloot ook nog schieten, maar vooral herladen. De machinegeweren van de Eindeckers werden gevoed door een band van 250 patronen, bij een vuursnelheid van ongeveer 10 schoten/sec red je het daar aardig mee voor één vlucht. De Lewis Gun aan boord van de DH.2 werd gevoed door zogeheten panmagazijnen (platte trommels), met slechts 49 patronen per magazijn. Het voordeel was wel dat de Lewis Gun aanzienlijk minder woog dan de MG08 (13 kg vs. 60 kg).

Het einde van de superioriteit van de DH.2 werd ingeluid door sterkere Duitse vliegtuigen zoals de Halberstadt D.II en de Albatros D.I. Hoewel er nog wel vliegtuigen achterbleven in Frankrijk werd een groot deel verplaatst naar het Macedonische front en Palestina om daar dienst te doen als trainingsvliegtuig. Geen enkel vliegtuig is bewaard gebleven, er bestaat op dit moment een aantal luchtwaardige replica's in handen van amateurs. Ook is het een populair vliegtuig bij R/C-hobbyisten.

De luchtoorlog op het Westfront en de "Fokker scourge"

Waarschijnlijk is WO1 dé oorlog waarbij je kunt zeggen dat er relatief de grootste technologische versnelling was, al was het maar omdat zo gruwelijk duidelijk werd hoe vernietigend technologie kan zijn als je er nog niet (goed) mee kunt vechten. Als als uitgangspunt het gooien van granaten uit vliegtuigen in 1911 in de Turks-Italiaanse oorlog wordt genomen en als eindpunt de volledige beschikbaarheid van vliegdekschepen tegen het einde van die oorlog, wordt nog eens duidelijk hoe snel het een paar jaar kan gaan.

De inzet van vliegtuigen begon in observatie/verkennings- en (grond)aanvalsrollen. Gek genoeg bleef met de komst van het vliegtuig de bemande observatieballon van groot belang. Dit was dan ook het eerste voertuig dat door reguliere vliegtuigen aangevallen werd. Ballonpiloten hadden het beter dan vliegtuigpiloten: ze werden voorzien van een parachute om veilig naar beneden te komen mocht de ballon geraakt worden. Parachutes waren in die tijd zo zwaar dat reguliere piloten er geen kregen, het vermogen van de motoren was vaak maar amper genoeg voor de bemanning zelf. Bovendien had het Britse Hoge Commando zo haar eigen opvattingen over het verstrekken van parachutes in verband met lafheid en mogelijke desertie.

Zoals altijd werd ook deze nieuwe tak van de strijdkrachten aanvankelijk met scepsis benaderd door de militaire staf. Maar toen bijvoorbeeld twee Britse piloten, tegen alle eerdere militaire inlichtingen in, terecht rapporteerden dat de Duitsers het Britse hoofdfront probeerden in te sluiten, konden hiermee honderdduizenden levens worden gereden en was de meerwaarde bewezen. Het enthousiasme leek zelfs even door te schieten.

Gevechten tussen twee vliegtuigen waren nog steeds zeer zeldzaam. Het hoofddoel lag nog steeds vaak bij het uitschakelen van ballonnen, vliegtuigen tegen elkaar inzetten leek strategisch overbodig aangezien ballonnen fel verdedigd werden met afweergeschut op de grond. De eerste dogfight-tactieken komen bijna absurd over: er werd bijvoorbeeld melding gemaakt van Oostenrijkse piloten die niets anders deden dan grimassen uitwisselen naar hun Geallieerde collega's. Dit ging geleidelijk over naar granaten naar elkaar gooien, of elkaar proberen te grijpen met haken aan kabels.

De eerste kill vond trouwens plaats op het Oostfront: een Oostenrijks vliegtuig werd in september 1914 succesvol geramd door een Russische piloot. Helaas stortten beide vliegtuigen succesvol neer en waren alle inzittenden succesvol dood. Het was duidelijk dat ook in de lucht technologie één ding was, maar ermee kunnen vechten nog iets heel anders. Het was duidelijk dat je machinegeweren nodig had om een vijand op een veilige afstand te kunnen uitschakelen.

De oplossing zat hem natuurlijk in het machinegeweer. Daarbij kwamen wel bepaalde problemen naar voren. Het monteren van een machinegeweer onder de vleugels maakt nauwkeurig richten moeilijker. Experimenten met machinegeweren op een flexibele 'mount' voor de piloot in pushers hadden al uitgewezen dat het makkelijker is om je machinegeweer te richten via het vliegtuig dan een ander vliegtuig met het machinegeweer alleen te proberen te raken. Het was duidelijk dat een vastgemonteerd machinegeweer vóór de piloot de voorkeur had.

Het grootste probleem was: hoe voorkom je dat je je eigen propeller kapot schiet? De innovaties hierin kwamen aanvankelijk van de Fransen: Roland Garros (die, ja) loste het probleem bijvoorbeeld op door die delen van de propeller die mogelijk geraakt konden worden te bepantseren. Helaas bleek het te complex en gevaarlijk: herhaalde inslagen van kogels gaven teveel belasting op de as van de motor, wat in het geval van Garros tot motorstoring leidde. De oplossing was natuurlijk: synchronisatie.

Fokker Eindecker III

Al voor de oorlog hadden de Britten, Duitsers en Russen gewerkt om het draaien van de propeller te synchroniseren met het machinegeweer zodat kogels bij een omwenteling precies tussen de bladen door zouden gaan. Al deze projecten kregen nauwelijks aandacht, vooral omdat ze jammerlijk faalden in de praktijk, maar ook omdat er niet echt genoeg interesse was, mogelijk omdat militaire luchtvaart simpelweg nog niet genoeg interesse had. De Duitsers wisten echter al in het begin van de oorlog een geynchroniseerd vliegtuig van Franse makelij te bemachtigen voor reverse engineering. De Duitsers gingen ermee aan de slag en begonnen aan de bouw van een serie ééndekkers, de Fokker Eindecker.

Licht, eenvoudig, snel en uitgerust met goed gesynchroniseerde machinegeweren werden ze een behoorlijke dreiging voor de Geallieerden, die overigens meer psychologisch dan daadwerkelijk materieel was. Deze periode zou de Fokker Scourge gaan heten. De Britten konden dit niet binnen afzienbare tijd kopiëren, dus er moest naar een oplossing voor het machinegeweerprobleem gezocht worden. Die oplossing kwam van Geoffrey DeHavilland en was opvallend simpel: bouw een licht vliegtuig dat door één persoon bemand kan worden en zet de propeller achter.

Dat vliegtuig werd de DeHavilland 2, simpelweg de DH.2 en later Airco DH.2 genoemd toen het in grote aantallen geproduceerd werd.

Beste John,

het is al tijden geleden dat ik een verjaardagskado voor je heb gekocht of daaraan heb bijgedragen. En omdat ik, zoals je weet, aardig wat tijd heb voor mijn hobby, wilde ik het nuttige eens met het aangename combineren. Het zal je weinig verbazen in welke hoek het cadeau dus ongeveer ligt.

De vraag was voor mij natuurlijk: van welk soort vliegtuig een model te bouwen? Van eigenlijk elk relevant militair of civiel vliegtuig is wel een kit te krijgen. Dus na wat informatievergaring bij je betere helft kwam ik uit op wat ik besloot dat je cadeau ging worden.

We zullen ongetwijfeld indertijd allebei voor de TV hebben gezeten, in de winter van '91, toen de Golfoorlog uitbrak. Een oorlog die zoals je weet ook wel de "video game war" werd genoemd vanwege de overeenkomsten tussen de indrukwekkende footage die rechtstreeks uit cockpits en de doelzoekers van bommen en raketten kwam. Alles kon kapot, en bovendien leek alles tot op een meter nauwkeurig kapot te kunnen.

Hoewel op dit moment het gedoe met de JSF nog steeds niet voorbij is, is de technologie alleen maar meer tot de verbeelding gaan spreken. Door het strategisch integreren van camera's in de cockpit kan een moderne piloot via zijn helmet mounted display nu een weergave krijgen van het luchtruim alsof het vliegtuig dat hij bestuurt in het geheel niet aanwezig is.

Afhankelijk van hoe je "militaire luchtvaart" definieert kan je kiezen hoever je teruggaat in de geschiedenis. Kies je voor onbemande ballonnen, dan begint het al rond het jaar 200, waarin de Chinezen onbemande ballonnen gebruikten voor het doorgeven van signalen. Kies je voor de moderne definitie, namelijk bemand (dit laatste is nu nog 'conventioneel', maar wie weet?), gemotoriseerd en bewapend, dan is 23 oktober 1911 het beste startpunt. Op die dag bombardeerden de Italianen voor het eerst Turkse stellingen in een heavier-than-air vliegtuig. Daarvoor waren ook al bombardementen uitgevoerd, maar vanuit zeppelins.

Veel mensen denken desondanks dat WW1 het begin van de militaire luchtvaart inluidde. Dat is dus niet correct. Ook aan de andere kant van de Atlantische Oceaan toonde de Amerikaanse marine grote interesse voor Orville Wright's prestatie met de Wright Flyer III in 1905. Al voor het uitbreken van de oorlog was het hen gelukt een vliegtuig te laten starten en landen op een schip.

Als kado heb ik een model voor je gekozen dat minder bekend is dan de Fokker Dr.1 van de "Rode Baron", maar wel interessant is omdat het een toonbeeld is van inventiviteit en improvisatie onder moeilijke omstandigheden in oorlogstijd. Met name bij de Britten heeft het type nog altijd een warm plaatsje in het hart, aangezien het rond 1915 de Geallieerden van een achterstand terug in de race bracht tegen de snelle en technisch superieure vliegtuigen van de Duitsers. Dat vliegtuig heet de Airco DH.2, "DH" staat voor DeHavilland, de achternaam van zijn ontwerper. Het wordt soms ook wel simpelweg de DH.2 genoemd.

In het volgende bericht zal ik je wat meer achtergrond geven over het ontwerp, de omstandigheden van die tijd, en waarom dit model de luchtoorlog kon omkeren voor de Geallieerden.